ABŞ-ın Avropa Birliyi və Ermənistanla ortaq şəkildə Azərbaycanı regional proseslərdə ikinci plana sıxışdırmaq niyyəti rəsmi Bakının çevik manevrləri ilə boşa çıxarıldı... Ona görə də, Qərb siyasi dairələri Cənubi Qafqazda kifayət qədər ciddi səhvlərə yol verildiyini gec də olsa, qəbul etməyə başlayıb, indi Azərbaycanla “əməkdaşlıq qapısı” axtarılır...
ABŞ və Qərb Cənubi Qafqaz uğrunda mübarizəni daha da inkişaf etdirmək niyyətində israrlı görünür. Hər halda, son vaxtlar bu regionla bağlı Qərb siyasi dairələrinin mesajları açıq şəkildə sərt qarşıdurma məzmunu daşıyır. Belə ki, Qərb siyasi dairələri Rusiyanın Cənubi Qafqazda hərbi-siyasi gərginliyin əsas qaynağı kimi təqdim etməyə çalışırlar. Və bu iddialarından da Cənubi Qafqazın Rusiyanın təsir dairəsindən çıxarılmasının vacibliyini arqumetləşdirmək üçün istifadə edirlər.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, ABŞ və Qərbin bu iddiaları indiki situasiya üçün bir qədər şişirdilmiş kimi görünür. Ən azından ona görə ki, son vaxtlar bu regionda hərbi-siyasi gərginliyin yüksəlməsində Rusiya deyil, məhz ABŞ və Qərb stimullaşdırıcı faktor rolunu oynayır. Hər halda, ABŞ, Avropa Birliyi və Ermənistan arasında Brüsseldə keçirilmiş ortaq konfransın geopolitik nəticələri tədricən özünü biruzə verməyə başlayıb. Və bu, regional geopolitik proseslərin istiqamətlərinə birbaşa təsir göstərmək məqsədi güdən Brüssel təxribatı da hesab oluna bilər.
Məsələ ondadır ki, Brüssel təxribatı ilk növbədə Cənubi Qafqazda mövcud olan geopolitik situasiyaya kobud müdaxilə cəhdi sayılır. Çünki ABŞ və Avropa Birlıiyi bu regionda məhz Ermənistan üzərindən geopolitik manevrlər etməyə çalışır. Ermənistan isə hərbi məğlubiyyətə uğramış dövlət olduğundan, regionda “zəif bənd” vəziyyətinə düşüb. Ona görə də, ABŞ və Avropa Birliyi Ermənistanı yenidən gücləndirmək niyyətilə, regionda öz hərbi-siyasi forpostu hesab etdiyi bu ölkəni növbəti dəfə geopolitik faktora çevirməyə çalışır. Və Brüssel təxribatının ardınca atılmış əksər addımlar məhz bu məqsədə hədəflənib.
ABŞ və Avropa Birliyi ilk növbədə Azərbaycanı güncə sıxışdırıb, oyundankənar vəziyyətə salmağa can atır. Əsas məqsəd ondan ibarətdir ki, Cənubi Qafqazda geopolitik status-kvo dəyişdirilsin, rəsmi Bakının regional proseslərdə həlledici xarakter daşıyan geopolitik iradəsi məhduslaşdırılsın. Yeni regional şərtlərin yaradılması ilə Ermənistanın regional mövqelərinin möhkəmləndirilməsinə, effektiv forposta çüvrilməsinə cəhd göstərilirdi. Və bu, Azərbaycanın milli maraqlarına real təhlükənin ortaya çıxamaqda olması anlamı daşıyırdı.
Təbii ki, Azərbaycan ABŞ və Avropa Birliyinin bu planlarına müşahidəçi qala bilməzdi. Ona görə də, rəsmi Bakı əvvəlcə Brüssel təxribatına sərt məzmunlu reaksiya verdi, ardıncasa, heç kimə Cənubi Qafqaza belə kobud müdaxilə imkanı tanımayacağını bəyan etdi. Daha sonrasa, Azərbaycanın rəsmi dairələri siyasi manevrlər etməklə, demək olar ki, ABŞ və Avropa Birliyinin Brüssel təxribatının təsirlərini heçə endirdi. Və bununla da əslində, Qərbin yeni Cənubi Qafqaz ssenariləri bloklanaraq, iflasa uğradılmış oldu.
Eyni zamanda, rəsmi Bakı Kremllə qarşılıqlı münasibətlərini daha da inkişaf etdirə biləcəyinin açıq mesajını verdi. Belə ki, Azərbaycanın Rusiya ilə strateji tərəfdaşlıq üçün geniş geopolitik potensialı mövcuddur. Xüsusilə də, hazırda Azərbaycan və Rusiyanın Cənubi Qafqaz maraqlarında kifayət qədər ciddi uzlaşma müşahidə olunur. Kreml ABŞ və Qərbin hədəfində olan Rusiyanın regiondakı mövqelərinin qorunmasına çalışır. Rəsmi Bakı isə ABŞ və Avropa Birliyinin Cənubi Qafqaza Azərbaycandan yan keçməklə, yəni Ermənistan üzərindən müdaxilə cəhdlərini bloklamaqda qərarlıdır. Və bu baxımdan, həm Azərbaycanın, həm də Rusiyanın regionda əsas ortaq problemi demək olar ki, oxşardır.
Ona görə də, Prezident İlham Əliyevin Moskva səfəri ərəfəsində rəsmi Bakı və Kreml arasında əldə olunmuş tarixi anlaşma Qərbdə bir çoxlarını məyus etmək üçün yetərlidir. Belə ki, hər iki ölkənin siyasi rəhbərliyi Rusiya sülhməramlı qüvvələrinin vaxtından xeyli əvvəl Azərbaycan ərazisindən çıxarılması barədə razılığa gəlməyi bacardı. Halbuki, ABŞ və Qərb məhz bu məsələnin Azərbaycan-Rusiya ziddiyyətlərinə yol aça biləcəyinə böyük ümidlər bəsləyirdi. Və bunun baş verməməsi istər-istəməz regional situasiyanın dəyişdirilməsi planlarının da pozulmasına yol açmış oldu.
Bütün bunlara paralel olaraq, Prezident İlham Əlievin Moskva səfərinin uğurlu nəticələrlə yekunlaşması da Qərbin Qafqaz ssenariləri üçün kifayət qədər qəliz situasiya yaratdı. Çünki Azərbaycan lideri və Kreml sahibi iki ölkə arasında hər hansı ziddiyyətin olmadığını, üstəlik, müttəfiqlik fəaliyyəti barədə Moskva Bəyannaməsinin ön plana keçirildiyini qabarıq şəkildə biruzə verməyi bacardılar. Və belə situasiyada Qərbin Cənubi Qafqaz planlarının böyük risk altında qaldığı qətiyyən şübhə doğurmur.
Maraqlıdır ki, Qərb siyasi dairələri, xüsusilə də, ABŞ Cənubi Qafqazda kifayət qədər ciddi səhvlərə yol verildiyini gec də olsa anladı. Belə ki, Avropa Birliyi və Ermənistanla ortaq şəkildə Azərbaycanı regional proseslərdə ikinci plana sıxışdırmaq niyyətində olan ABŞ rəsmi Bakının çevik manevrləri ilə çarəsiz duruma düşmüş kimi görünür. Hər halda, ABŞ-ın dövlət katibi Entoni Blinkenin Cənubi Qafqazdakı situasiyanı müzakirə etmək üçün Prezident İlham Əliyevə telefonla zəng etmək məcburiyyətində qalması bəzi məqamları da ortaya çıxartmış oldu.
Məsələ ondadır ki, Ağ Evdə Azərbaycandan yan keçməklə, sadəcə, Ermənistan üzərindən Cənubi Qafqazda geopolitik hədəflərə çatmağın mümkün olmayacağını artıq anlamağa başlayıblar. Ona görə də, Ağ Ev rəsmi Bakı ilə geopolitik əməkdaşlıq üçün açıq qapı saxlamaq məcburiyyətindədir. Əks halda, rəsmi Bakının ümumiyyətlə, “regionun qapısı”nı Qərbin üzərinə qapatmaqdan çəkinməyəcəyi indi qətiyyən şübhə doğurmur. Və bu, Qərbin Cənubi Qafqaz siyasətinin növbəti iflasına da yol aça bilər.
Göründüyü kimi, ABŞ və Avropa Birliyinin Brüssel təxribatı ilə başlatdığı "Cənubi Qafqaz qambiti” uğursuz oldu. Çünki Ermənistan ona ayrılmış “əsas qurban statusu”nda qalsa da, əslində, ABŞ və Avropa Birliyi hələlik əliboş qaldı. Bu baxımdan, hesab etmək olar ki, Ağ Ev “Qafqaz qambiti”ni başlatsa da, onu məhz rəsmi Bakı uğurla bitirdi. Və nəticədə hazırda əsas məğlub vəziyyətində də elə Ermənistan qalmış oldu.
Elçin XALİDBƏYLİ,
Siyasi ekspert,
“Yeni Müsavat” Media Qrupu
